Χρηματοδότηση για την αποκατάσταση του σκηνικού οικοδομήματος

21/11/2020

Ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός ενέκρινε την χρηματοδότηση με 3,4 εκατομμύρια ευρώ από το ΕΣΠΑ Θεσσαλίας 2014-2020, του έργου της αποκατάστασης του σκηνικού οικοδομήματος του Α΄ Αρχαίου Θεάτρου Λάρισας. Η νέα χρηματοδότηση διασφαλίζει την απρόσκοπτη εξέλιξη των εργασιών και οδηγεί στην πλήρη αποκατάσταση του εμβληματικότερου αρχαίου μνημείου της πόλης της Λάρισας.

Εισαγωγικά
Η Πράξη «Αποκατάσταση Αρχαίου Θεάτρου Λάρισας – Φάση Ε’» με Κωδικό ΟΠΣ 5041781, είναι ενταγμένη στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιφερειακό επιχειρησιακό πρόγραμμα Θεσσαλίας 2014-2020», με δικαιούχο την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας, Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Εντάσσεται στη δράση 6γ.3.6.1.2: «Αξιοποίηση Πολιτιστικού Αποθέματος διαδρομής Πολιτισμού –Τουρισμού στην Θεσσαλία» του Άξονα Προτεραιότητας 3 «Προστασία του περιβάλλοντος – Μετάβαση σε μια οικονομία φιλική στο περιβάλλον». Η δράση συμβάλλει στον ειδικό στόχο της Επενδυτικής Προτεραιότητας 3.6.1 «Βελτίωση της ελκυστικότητας των πολιτιστικών και φυσικών πόρων της Περιφέρειας» και στοχεύει στην ικανοποίηση του δείκτη αποτελέσματος: Τ1526 «Αριθμός διανυκτερεύσεων στη Θεσσαλία».
Η πρόταση υποβλήθηκε έπειτα από την πρόσκληση με κωδ. 051 της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης του Ε.Π Περιφέρειας Θεσσαλίας, η οποία αφορούσε στη χρηματοδότηση παρεμβάσεων για την προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Περιφέρειας, με σκοπό την συμβολή της στην τουριστική ανάπτυξη των περιοχών που εντάσσονται στην Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (ΟΧΕ) της διαδρομής Πολιτισμού – Τουρισμού που περιλαμβάνεται στο εγκεκριμένο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας (ΠΕΠΘ). Η υπόψη διαδρομή καλύπτει σημαντικά αναγνωρισμένα μνημεία της Θεσσαλίας και εκτείνεται χωρικά από την περιοχή της Δυτικής Θεσσαλίας (Τρίκαλα – Μετέωρα) ως την Ανατολική (Μαγνησία). Σε αυτή περιλαμβάνονται αρχαία θέατρα της Θεσσαλίας μεταξύ των οποίων το Α’ Αρχαίο θέατρο Λάρισας που είναι από τα πιο σημαντικά.

Το Μνημείο
Το Α΄ Αρχαίο Θέατρο Λάρισας είναι ένα μνημείο υψηλής ιστορικής, αρχαιολογικής, αρχιτεκτονικής και αισθητικής σημασίας, για την πόλη της Λάρισας, τη Θεσσαλία, αλλά και ολόκληρη την Ελλάδα. Ο πολυετής και δύσκολος αγώνας για την αποκάλυψή του αποτέλεσε τα τελευταία τριάντα χρόνια προτεραιότητα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και όλων των σχετικών φορέων της πόλης, γεγονός που του προσδίδει ιδιαίτερη συναισθηματική αξία, ενώ αποτελεί σημαντικό παράγοντα στον τρόπο διαχείρισής του ως μνημείο.
Η αποκάλυψη του Α΄ Αρχαίου Θεάτρου έδωσε νέα πνοή στην πόλη της Λάρισας, δημιουργώντας ένα ισχυρό τοπόσημο στο κέντρο της και πόλο ανάπτυξης. Η βέλτιστη ανάδειξη και ένταξή του στον πολεοδομικό ιστό της πόλης, αλλά και στην καθημερινότητα των πολιτών, καθώς και η επαναλειτουργία του, αποτελούν επιθυμία τόσο των τοπικών φορέων όσο και των πολιτών.

Το Τρέχον Έργο
Το ενταγμένο έργο αφορά στην περαιτέρω αποκατάσταση του μεγαλύτερου μέρους του κυρίως θεάτρου. Οι παρεμβάσεις στοχεύουν στην άρση της επικινδυνότητας στην περιοχή των κάτω σειρών με την κατασκευή τοίχου αντιστήριξης από λιθοδομή. Επίσης με την επανατοποθέτηση εδωλίων στην αρχική τους θέση, εδωλίων σε ομόλογες θέσεις καθώς και με την τοποθέτηση νέων μαρμάρινων εδωλίων επιτυγχάνεται η πλήρης κάλυψη των ασυνεχιών που παρουσιάζουν τα αρχιτεκτονικά μέλη και συνεπώς αίρεται η επικινδυνότητα στην περιοχή αυτή του κοίλου. Με τις παρεμβάσεις αυτές είναι δυνατή η ασφαλής πρόσβαση και διακίνηση θεατών στο χώρο αυτό.

Αποκατάσταση του Σκηνικού Οικοδομήματος
Προτείνεται η ένταξη, στο υφιστάμενο έργο, της Αποκατάστασης του Σκηνικού Οικοδομήματος. Αποτελεί ένα χαρακτηριστικό τμήμα του Α’ Αρχαίου Θεάτρου Λάρισας, και συστατικό της μοναδικότητάς του, καθώς ελάχιστα σκηνικά οικοδομήματα σώζονται στον ελλαδικό χώρο. Το εντυπωσιακό κτήριο της σκηνής διατηρείται σε μεγάλο ύψος, ενώ διασώζονται πολυάριθμα αρχιτεκτονικά μέλη της ανωδομής του τόσο insitu, όσο και σε διάσπαρτα μέλη. Η ποιότητα κατασκευής του σκηνικού οικοδομήματος είναι εξαιρετική και πολυτελής, όπως και του υπόλοιπου θεάτρου. Αποτελεί, επομένως, ένα από τα σπάνια δείγματα αυτής της κατηγορίας σκηνικών οικοδομημάτων, γεγονός που βοηθά στην κατανόηση της μορφής και της λειτουργία τους.
Το σκηνικό οικοδόμημα δεν έχει δεχθεί ιδιαίτερες επεμβάσεις, πέραν των περιορισμένων εργασιών συντήρησης που έλαβαν χώρα κυρίως κατά τα έτη 2002 – 2003. Η σημερινή «ατελής» μορφή του, βρίσκεται σε αντιδιαστολή με το κυρίως θέατρο, μια διαφορά που θα ενταθεί έπειτα από την ολοκλήρωση του τρέχοντος έργου καθώς υπάρχει μια διαλεκτική σχέση μεταξύ σκηνής και κυρίως θεάτρου. Το χαμηλό ύψος της νότιας πλευράς του σκηνικού οικοδομήματος και η γενικότερη κατάσταση των περιμετρικών τοιχοποιιών των τεσσάρων δωματίων του δυσχεραίνει την αντίληψη της μορφής του από πλευράς επισκέπτη και περαστικού. Αυτό αποτελεί σημαντικό μειονέκτημα, καθώς το νοτιοανατολικό τμήμα του σκηνικού οικοδομήματος είναι το πιο περίοπτο μέρος του Αρχαίου Θεάτρου από τον πεζόδρομο της Βενιζέλου αλλά και το πρώτο που θα συναντά ο επισκέπτης κατά την είσοδό του από τη νέα πρόσβαση επί της ίδιας οδού. Επίσης, η κατάσταση του προσκηνίου καθιστά αδύνατη την ανάδειξη insitu πλήθους ταυτισμένων μελών της ζώνης από τρίγλυφα και μετώπες υψηλής αρχιτεκτονικής και ιστορικής αξίας που βρίσκονται στο χώρο των διασπάρτων.
Στόχος της Αποκατάστασης του Σκηνικού Οικοδομήματος είναι η στατική και λειτουργική του αναβάθμιση, η μορφολογική του αποκατάσταση και η ενίσχυση της αναγνωσιμότητας τόσο της ίδιας της σκηνής όσο και του Αρχαίου Θεάτρου στην ολότητά του. Οι επεμβάσεις αφορούν στην επανατοποθέτηση διάσπαρτων μελών του προσκηνίου στις αρχικές τους ή ομόλογες θέσεις, αλλά και την τοποθέτηση νέων μελών και συμπληρωμάτων όπου κρίνεται απαραίτητο, με γνώμονα την διατήρηση της αυθεντικότητας του μνημείου. Με αυτό τον τρόπο θα γίνει δυνατή η ανάδειξη της μορφής του προσκηνίου και ειδικότερα της ζώνης από τρίγλυφα και μετώπες αλλά και της διάστασης του ύψους. Επίσης προβλέπεται η συμπλήρωση ορισμένων σειρών λίθων στις περιμετρικές τοιχοποιίες ούτως ώστε να γίνεται καλύτερα αντιληπτή η μορφή του οικοδομήματος και να καταστεί λειτουργικό.

Αναμενόμενα οφέλη
Η αποκατάσταση του σκηνικού οικοδομήματος θα συμβάλει πολλαπλασιαστικά στα αναμενόμενα οφέλη από την ενταγμένη πράξη.
Στην κατεύθυνση της προστασίας, αποκατάστασης και ανάδειξης των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς που περιλαμβάνονται στη διαδρομή Πολιτισμού – Τουρισμού της ΟΧΕ, το Α’ Αρχαίο Θέατρο θα αποδοθεί στην πόλη της Λάρισας ως επισκέψιμο και λειτουργικό, με τη δυνατότητα να επιτελέσει σε μεγάλο βαθμό τον αρχαίο ρόλο του. Αναδεικνύεται η ιστορική και αρχιτεκτονική αξία του σκηνικού οικοδομήματος με σεβασμό και διάκριση των ιστορικών φάσεων. Ενοποιείται η εικόνα του αρχαίου θεάτρου ως σύνολο, καθώς γίνεται πλέον καλύτερα αντιληπτή η μορφή και η σχέση των επιμέρους τμημάτων του, χωρίς να αποσπάται το βλέμμα του επισκέπτη από ασυνέχειες και ανομοιομορφίες. Η δυνατότητα αξιοποίησής του για τη φιλοξενία αρχαίων παραστάσεων και την τέλεση εκδηλώσεων ενισχύεται από την απόδοση ενός λειτουργικού σκηνικού οικοδομήματος, με τη χρήση των δωματίων του πχ. ως χώρους παρασκηνίων.
Στην κατεύθυνση της βελτίωσης του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος, λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, δίνεται η δυνατότητα ενίσχυσης του brand-name του Α’ Αρχαίου Θεάτρου Λάρισας, όπως αυτό δείχνει να διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια.Πλέον, καθίσταται ως ένα από τα ελάχιστα εν λειτουργία αρχαία θέατρα της κεντρικής και βόρειας Ελλάδας, και ειδικά στο κέντρο μιας από τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας. Οι προοπτικές αξιοποίησής του για την αύξηση του αναμενόμενου αριθμού επισκέψεων, που αποτελεί και δείκτη αποτελέσματος της δράσης, εντοπίζονται στην τοποθέτησή του στην προμετωπίδα του πολιτιστικού – τουριστικού προϊόντος της Λάρισας, σε σύνδεση με τον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο και τα μνημεία του Φρουρίου, μέσω της διαμόρφωσης ενός μοντέλου βιώσιμης ανάπτυξης.
Στην κατεύθυνση της τόνωσης της τοπικής οικονομίας, αφενός, κατά την εκτέλεση του έργου θα ενισχυθούν τοπικές επιχειρήσεις μέσω των προμηθειών και υπηρεσιών που είναι απαραίτητες για την υλοποίηση της πράξης. Αφετέρου, η αύξηση της επισκεψιμότητάς του θα λειτουργήσει θετικά για τις επιχειρήσεις στον τομέα του τουρισμού, διαμονής και επισιτισμού που διαρθρώνονται στον άμεσο αλλά και ευρύτερο χώρο.
Στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της απασχόλησης, διατηρούνται υφιστάμενες και δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας στα πλαίσια της εκτέλεσης του έργου μέσω των σχετικών προσλήψεων επιστημονικού και εργατοτεχνικού προσωπικού.
Επιπλέον οφέλη προκύπτουν και για την επιστημονική κοινότητα, όπως είναι η απόκτηση πολύτιμης τεχνογνωσίας από πλευράς εξειδικευμένου σε αναστηλωτικά έργα προσωπικού, χρήσιμης και για ενδεχόμενες επόμενες φάσεις της αποκατάστασης του θεάτρου αλλά και άλλων μνημείων. Επίσης, μελλοντικά, δίνεται η δυνατότητα μελέτης του μνημείου από ερευνητές διαφόρων επιστημονικών πεδίων υπό νέο πρίσμα και νέα δεδομένα.

Συμπερασματικά
Το έργο «Αποκατάσταση Αρχαίου Θεάτρου Λάρισας – Φάση Ε’» αποτελεί ένα έργο αιχμής στον τομέα του Πολιτισμού για την πόλη της Λάρισας και τη Θεσσαλία συνολικότερα, που συμβάλει στην ανάπτυξη του αειφόρου τουρισμού στην περιοχή. Η ένταξη σε αυτό της Αποκατάστασης του Σκηνικού Οικοδομήματος, θα αναβαθμίσει το περιεχόμενο της πράξης και θα ενισχύσει τα αναμενόμενα οφέλη. Αποτέλεσμά της θα είναι η απόδοση ενός εμβληματικού μνημείου της πολιτιστικής κληρονομιάς της Θεσσαλίας που μπορεί να λειτουργήσει ως πόλος έλξης επισκεπτών και κινητήρια δύναμη βιώσιμης ανάπτυξης.

Χρηματοδότηση για την αποκατάσταση του σκηνικού οικοδομήματος